Cuxhaven Duitsland- Duitse redders evacueerden 31 augustus 2023 op de Buiten-Weser 35 opvarenden van de Ubena von Bremen. Passagiersschip Geestemünde, de waterpolitie van Bremen en de boeienlegger Nordergründe van het WSA assisteerden daar bij.
De kapitein van de Duitse kogge was overvallen door de snelheid waarmee het water bij eb daalde. Er bleef te weinig water onder het schip staan, waardoor de bodem van het schip vast kwam op een verzande stenen dam. Uiteindelijk sloeg het lek en maakte slagzij. Op het verzonden alarm rukte de reddingskruiser Hermann Rudolf Meyer vanuit Bremerhaven uit. Ook een patrouilleboot van de waterpolitie ging ter plekke, terwijl Geestemünde koers wijzigde om bij de reddingsactie te assisteren. Vanaf de reddingboot en Nordergründe werden zware dompelpompen overgezet aan boord van de Ubema, omdat de pomp aan boord van de kogge het instromende water niet aan kon.
Tegelijk werden de 35 passagiers overgezet naar het passagiersschip en de reddingboot. De tien bemanningsleden van de kogge konden aan boord blijven, omdat de pompcapaciteit intussen krachtig genoeg was om het gestrande schip langzaam leeg te pompen. Het lek kon vervolgens provisorisch worden gedicht. De volgende ochtend kwam – bij opkomend tij – de 130 ton zware houten kogge los en kon het schip op eigen kracht naar Bremerhaven varen. Ze werd naar de Labradorhaven in Bremerhaven begeleid door de reddingskruiser van de DGzRS en de boeienlegger van het WSA. De Ubema van Bremen is een replica van de 14e-eeuwse Hanzekogge (23 x 7,60 meter). In Europa zijn zeven koggen gereconstrueerd.
Willem de NietBremen, 06 september 2023, 07:34
De reddingsactie voor de op stenen vastgelopen hanzekogge replica Ubena von Bremen. Foto Die Seenotretter-DGzRS
Elke zaterdagavond in september om 20:35 NPO2 wordt het programma Langs de IJssel met Huub Stapel door Max uitgezonden. De Kamper Kogge heeft in 2022 meegeholpen met het laatste deel van deze vijfdelige serie.
Terschelling viert woensdag de 700-jarige verbintenis met de stad Kampen. Want veel mensen weten het niet, maar het eiland en de stad hebben een bijzondere band. Dat heeft alles met de Brandaris te maken. Kampen en Terschelling staan dit jaar stil bij een overeenkomst die 700 jaar geleden werd gesloten. Er is een speciaal Comité Kampen Terschelling 700 jaar, onder leiding van Barbara Wagenaar-Doeksen en Pieter van der Meer.
Hanzestad Kampen De viering vindt plaats omdat het eiland de bouw van z’n vuurtoren aan Kampen te danken heeft. Kampen was in de 14e eeuw een belangrijke handelsstad in Nederland. Het stond in directe verbinding met de Zuiderzee, door de ligging aan de monding van de IJssel. “Kampen was een hele rijke stad”, vertelt Van der Meer van de cultuurhistorische vereniging op Terschelling. “Het had veel zeelieden op het water. Amsterdam was toen nog een vissersplekje, maar Kampen al een grote Handzestad met handel in met name de Oostzee. Ze voeren door het Vlie, tussen Terschelling en Vlieland, naar de Oostzee.”
Aan boord waren vaak haring, textiel of andere handelsgoederen.
Maar in de middeleeuwen waren er nog geen GPS of goede kaarten. “Ze moesten echt op het oog varen. De Waddenzee is ondiep, je hebt eb en vloed, de vaarweg verandert vaak. Dus ze hadden een goede betonning en een baken nodig om goed te navigeren.” Vooral de terugreis was lastig en gevaarlijk. Bovendien leken Terschelling en Vlieland veel op elkaar. “Dus een van de twee wilden ze eruit laten steken.” Zo ontstond het idee voor een baken op Terschelling.
De eerste Brandaris was een kerk Op 28 september 1323 sloot Kampen een verdrag met Terschelling. Daarin werd besloten de zeestraat te beveiligen met tonnen. Kampen kreeg het recht van de hertog om die in het Vlie te leggen. Maar nog belangrijker, er moest ook ‘een voerhuijs oft eijn mercke’ worden gebouwd: een markering om zeelui de weg te wijzen. Dat werd de eerste vuurtoren, die bekend werd als de Brandaris. “Het is fascinerend dat in de diepe middeleeuwen al zo’n afspraak is gemaakt met Kampen over de aanleg van de betonning en de allereerste vuurtoren”, vindt Van der Meer.
De Kampenaren betaalden mee, maar leverden ook stenen en balken. Als dank mochten ze gratis voor anker leggen. Aanvankelijk was de vuurtoren ook een kerk: de Sint-Brandariuskerk, waarschijnlijk genoemd naar Sint-Brandarius, zoals West-Terschelling vroeger ook wel werd genoemd. Maar de kerk was een kort leven beschoren. “Hij stond dicht bij de zee en door de stroming is-ie rond 1570 in zee gestort. Pas daarna is de huidige Brandaris gebouwd”, vertelt Van der Meer.
De bouw heeft jaren geduurd, omdat ook een aanzet tot een nieuwe toren in elkaar stortte. De huidige Brandaris was pas in 1594 klaar. Men maakte gebruik van lantaarns. Het is de oudste als vuurtoren gebouwde toren van het land, zo’n 54 meter hoog. Op de gevel kwam een plaquette met de tekst: “Tot waarschouwinge aller seevarende die God behoede.” Op de huidige Brandaris is nog een andere gedenksteen te vinden, die in 1994 is aangeboden door Kampen bij het 400-jarig bestaan van de vuurtoren.
Jubileumreis Aanstaande woensdag is er een speciale jubileumreis. “Er komt een historische lezing door Kampenaar Cor Adema, die weet veel over de geschiedenis van Kampen en Terschelling. Wij doen een wandeling door de stad Kampen en wij brengen een bezoek aan de koggewerf. Want de kogge was het type schip dat in die tijd over zee naar de Oostzee voer.” Het programma moet wat meer bekendheid aan de geschiedenis geven. “Het is heel bijzonder dat in die tijd al zo’n afspraak is gemaakt, maar op scholen wordt er niet over verteld en in musea is niet veel informatie te vinden. Dus dat is ook reden voor ons om hier aandacht aan te geven”, vertelt Van der Meer.
De vuurtoren was bepalend voor Terschelling, zegt Van der Meer. “Het was een erkenning van het eiland, het bracht handel en de gevolgen zie je nog steeds. Het varen op zee werd bijvoorbeeld van belang. Uiteindelijk is daarmee ook de zeevaartschool een product van wat 700 jaar geleden is afgesproken.”
Tijdens de tocht naar Den Helder Sail experimenteerden we met een nieuwe werkwijze bij het anker ophalen en het verkleinen van het zeil.
We lagen een dagje verwaaid in Enkhuizen en besteedden deze tijd door de ankerlijn om de vijf meter van merktekens te voorzien. Bij het binnenhalen van het anker werkten we al met een takel aan de ra, dit werkt goed, maar is omslachtig. Begin juli, op de terugreis van ons bezoek aan Den Helder, trainden we met het ophalen van het anker met de neuringlijn. We lieten de lijn bij deze manoeuvre voor de kop van het schip staan en varieerden met de dikte van de neuringlijn. Deze anker-op-manoeuvre was goed te doen met drie bemanningsleden.
Zeil verkleinen (reven) Oorspronkelijk wordt het zeil op een kogge verkleind door één of twee bonnetten van de onderkant van het schoverzeil te verwijderen en deze er later weer aan te zetten. Een tijdrovende klus, want het hele zeil wordt daarvoor een aantal meters met de ra naar beneden gelaten en vraagt inzet van het grootste deel van de bemanning. We hebben nu geëxperimenteerd met het steken van een rif. Door de ra een stukje te laten zakken en daarna de schoot en hals omhoog te verplaatsen naar de eerste verbinding in het bonnet. Hiermee ontstaat een ‘rif’ en konden we met behulp van de gordingen en geilijnen het overtollige doek bij elkaar binden. Deze klus is in de haven gedaan en onderweg uitgevoerd. Het resultaat is zonder meer bevredigend. Het zeil weer naar volle grote brengen was binnen 10 minuten geklaard. Het zou wel mooi zijn om een aantal extra grommers in het zeil aan te brengen, zodat we het rif netter kunnen steken.
De Kamper Kogge vertrok dinsdag om 9.30 uur richting Den Helder. Ze nam haar ligplaats donderdagmiddag in Den Helder in en is tijdens het evenement te bezoeken van 29 juni tot en met 2 juli.
Vandaag zaterdag 27 mei 2023, was een oefentocht gepland. Door te weinig deelname is enkel de bevestiging van de takel aan de ra geoefend en beschreven. Deze takel is nodig om de brancard met drenkeling en het anker weer aan boord te krijgen.
De rest van de dag is besteed aan het in de Tjet zetten van het dek/ kasteel/ binnenkant verschansing: ruim 50 liter is er gesmeerd. Het mengsel wat we op de Kogge smeren bestaat uit 1 deel bruine teer(Stockholmer teer) 1 deel rauwe lijnolie en 1 deel terpentijn (geen terpentine)
