Byxelkrok – Visby Hanzefestival Gotland

Gerrie van den Berg

Uit het logboek van de Kamper Kogge
We vertrokken 10 mei uit Kampen. Onderweg naar het Zweedse Hanzefestival op Visby

Maandag 1 juni 2025 – Byxelkrok – Visby (Zweden)
Van Byxelkrok ondernemen we de oversteek naar Visby, op het eiland Gotland. Dit is laatste etappe van onze heenreis: Visby is onze eindbestemming. De reis verloopt voorspoedig, en om 17.20 uur liggen we afgemeerd in de haven van Visby. Over een paar dagen beginnen hier de internationale Hanzedagen.

Zaterdag 31 mei 2025 – Sandvik – Byxelkrok (Zweden)
Van Sandvik vertrekken we naar Byxelkrok, aan de noordpunt van het langgerekte eiland Öland. Maar we zijn nog maar net een stukje uit de haven van Sandvik vertrokken of er opstaat een probleem met de koeling van de generator. Dus besluiten we terug te keren naar de haven van Sandvik om het probleem op te lossen. Daar blijkt dat de inlaat van het koelwater verstopt zit met wier. Die inlaat zit diep onder water, er is niet makkelijk bij te komen. Dus gaat een van de bemanningsleden in zwembroek met gereedschap het water in. Gelukkig is het water helder zodat er een redelijk zicht is. Hij duikt onder water en weet de inlaat weer schoon te krijgen. Pffff, probleem opgelost. Maar het was wel een koude duik! Dan vertrekken we voor de tweede keer naar onze bestemming van vandaag. Byxelkrok is een klein dorpje met maar 150 inwoners, maar het heeft wel een haven. We besluiten hier tot en met zondag te blijven liggen. Maandag vertrekken we dan voor de oversteek naar Visby.

Vrijdag 30 mei 2025 – Kalmar– Sandvik (Zweden)
Vandaag varen we op een zeestraat die de Kalmarsund heet. Koers noordnoordoost naar Sandvik op het eiland Öland. Het wordt een lange dag, en we verdelen ons in ploegen die elk 3 uur achtereen een wacht lopen.

Donderdag 29 mei 2025 – Kristianopel – Kalmar (Zweden)
Vandaag de hele dag gezeild, het is prachtig mooi weer. Eindelijk is het ook weer wat warmer.
Op het water is het nog steeds erg rustig. Het lijkt wel of alles wacht op midzomer. We leggen aan in Kalmar, een stad van ruim 35.000 inwoners. Kalmar ligt aan de oostkust van Zweden, tegenover het langgerekte eiland Öland. Het is voorlopig onze laatste stad op het vaste land van Zweden.

Lees het hele logboek vanaf ons vertrek van Kampen op 10 mei.

Feestelijk Hanzefestival – Tabee Kamper Kogge

Feestelijk Hanzefestival – Tabee Kamper Kogge

Jan van Werven

De ochtend dat we de Kogge uitzwaaiden, was de Koggewerf het toneel van veel activiteiten. Niet alleen was het terrein gevuld met kraampjes met oude ambachten als smeden, klompen maken, spinnen, vis roken en haring snijden, zeil maken, mand vlechten, knopen en splitsen. Ook waren er een sneltekenaar, allerlei kinderspelletjes en VR-experiences.
Shantykoren leerden het vele uitzwaaipubliek het lied “Tabee Kamper Kogge”. Want dat wordt gezongen bij het vertrek van de Kamper Kogge. Deze keer naar Visby op het eiland Gotland in Zweden.
In de Botterloods volgde een geïnteresseerd publiek het lezingenprogramma:
– Professor Hanno Brand vertelde over de historische link tussen de Hanzesteden: ‘Visby – hanzeatische springplank en splijtzwam in de Oostzee’.
– Professor Louis Sicking vertelde over zijn boek: ‘Elke provincie een eigen Gouden Eeuw. Overijssel: de Gouden Eeuw van de Hanze’.
– De nautische partners van Botters, Zompen, Koggen en Punters richtten Nautisch Platform Oost op. Dit nautisch erfgoedplatform geeft aandacht aan ons maritieme en nautische erfgoed in Oost-Nederland. Het oprichtingsmanifest werd aangeboden aan de commissaris van de Koning, de heer Wigboldus (Provincie Gelderland) en aan gedeputeerde Hoogland (Provincie Overijssel).

Vertegenwoordigers van provincies Overijssel en Gelderland bij manifest Nautisch Platform Oost

foto Jan van Werven

Handelswaar aan boord
Een groot aantal Hanzesteden in Overijssel en Gelderland had door de vrijwilligers van de Koggewerf een Hanzekist laten maken. Op elke Hanzekist siert het stadswapen van die Hanzestad en elke stad had de kist gevuld met kenmerkende handelsproducten. Burgemeesters en wethouders van de verschillende steden brachten hun Hanzekist aan boord van de Kamper Kogge en droegen de handelswaar over aan de bemanning.
De Kamper Kogge brengt deze Handelswaar Visby, waar vertegenwoordigers van de Hanzesteden hun kist weer kunnen ophalen. Als bewijs van eigendom kregen alle bestuurders een middeleeuwse chirograaf.
Een groep vrijwilligers werkte de afgelopen maanden het kadenet dat in havens tussen wal en schip wordt vastgeknoopt. Dit veiligheidsnet werd voor vertrek van de Kamper Kogge naar Visby ceremonieel aan de bemanning overgedragen.

Burgemeester van Kampen, Sander de Rouwe, sprak de 14e eeuwse reisbede uit en de bemanning kon de trossen losgooien. De Kamper Kogge begon om 14.00 uur aan haar meest verre reis ooit en werd door bijzonder veel mensen uitgezwaaid. Traditioneel voer de Kogge eerst langs het stadsfront van Kampen. Op de IJssel werd ze begeleid door een uitzwaaivloot van historische schepen: Botters, Zeilpunters en Zompen.

Meer over het Hanzefestival Verslag RTVOost : https://www.oost.nl/nieuws/3519136/langste-reis-ooit-voor-kamper-kogge-op-weg-naar-internationale-hanzedagen-in-zweden

Mast weer gezet

Gerrit Jan Feenstra

1 mei 2025 – we hebben de mast met behulp van een kraan vandaag weer op Kamper Kogge gezet.
Met vereende krachten werkten onze vrijwilligers aan het vervangen van het topstuk en werden de mast en rondhouten kaal gehaald en ingesmeerd met vele lagen olie. Na het plaatsen van de mast is de ra gezet en zijn de zeilen aangeslagen.

Bij de oprichting van Nautisch Platform Oost zijn vertegenwoordigers van Nederlandse Hanzesteden aanwezig.

Nautisch Platform Oost – nieuw verbond tussen Hanzesteden

Gerrit Jan Feenstra

Met elkaar zwaaien we de Kamper Kogge uit bij haar vertrek naar Visby in Zweden. Hét perfecte moment om een nieuw hoofdstuk te beginnen met de presentatie van het manifest van het Nautisch Platform Oost, onder het motto ‘Levend verleden, koersvaste toekomst’. Commissaris van de Koning, de heer Wigboldus (Gelderland) en de heer Heidema (Overijssel) namen het manifest in ontvangst.

Gouden tijden voor Overijssel en Gelderland
Waar velen de 17e eeuw als onze ‘Gouden Eeuw’ zien, bloeide Oost-Nederland al veel eerder op: in de 14e en 15e eeuw, in de glorietijd van de Hanze. De kogge, het iconische middeleeuwse vrachtschip, symboliseerde toen al samenwerking, handel en welvaart in heel Noordwest-Europa.
Nautisch Platform Oost grijpt terug op deze rijke traditie en bouwt voort op de kernwaarden van de Hanze, waarbij Hanze staat voor Historie, Ambacht, Noaberschap, Zeilvaart en Economie. Het platform denkt niet in grenzen, maar in verbindingen. Grensoverschrijdende samenwerking, lef, wederkerigheid en praktische daadkracht vormen het kompas.

Springlevend nautisch verleden
Het platform zet zich in voor het behoud, de versterking én de promotie van het nautisch erfgoed van Oost-Nederland – van koggen tot botters, van zompen tot punters. Daarbij is er oo aandacht voor ambachten, die onmisbaar zijn voor de bouw en het onderhoud van historische schepen. Thecla Bodewes, nationaal boegbeeld van de Topsector Water en Maritiem, is met trots beschermvrouwe van het platform.

Eerste mijlpalen
De expeditie van de Kogge naar Visby is nog maar het begin. In het vooruitzicht liggen ook de reconstructie van historische schepen zoals (Vecht)zompen en botters, de komst van de IJsselkogge naar Kampen en de organisatie van de Internationale Hanzedagen in Zwolle (2030) en Harderwijk (2031).

Meer informatie: Henk van Voornveld, lid initiatiefgroep Nautisch Platform Oost voorzitter@kamperkogge.nl 06 53808142

Nautisch erfgoed in de buitenhaven van Kampen – foto Gerrit Bruijnes

Zonne-energie op de Koggewerf

Jan van Werven

Op 16 februari van dit jaar werd de zonnepaneleninstallatie opgeleverd die we konden plaatsen met steun van de Rabobank organisatie. Donderdagmiddag 20 maart, zaten we ’s middags bij elkaar en keken op het scherm voor het moment dat we eerste mWh (mega watt uur) hadden opgewekt met de zonnepanelen. Vijf voor vijf was het zover! Duizend kilowattuur in vijf weken en dan moet de zomer nog komen.
We zijn er heel tevreden mee, want op de Koggewerf gebruiken we voor onderhoud aardig wat energie. De installatie van deze panelen is niet alleen goed voor de portemonnee, maar ook voor het milieu.

Kamper Kogge Café op de Koggewerf

Gerrie van den Berg

Op vrijdagavonden bruist het ’s winters in de Taveerne op de Koggewerf van verhalen, ontmoetingen en inspirerende activiteiten.
Stichting Kamper Kogge organiseert hier boeiende avonden voor iedereen met een hart voor cultuurhistorie en (nautisch) erfgoed. Of je nu komt voor een fascinerende lezing, een levendige discussie of een sfeervol muziekoptreden
Deze avonden is iedereen welkom, maar vooral Kampenaren, buurtbewoners en andere geïnteresseerden in nautische en cultuurhistorie treffen elkaar hier.

Op vrijdag 7 maart 2025 verwelkomden en we Eva Vriend, die een presentatie gaf over haar boek ‘Het eiland van Anna’.
Ze vertelde over de indrukwekkende geschiedenis van de grootouders van Anna Diender, die in 1859 noodgedwongen van Schokland naar Brunnepe bij Kampen verhuisden.
En over het lot van het 19e-eeuwse Brunneper huis van Anna Diender dat tegenwoordig dienst doet als toilet in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen.

boek Het eiland van Anna van Eva Vriend
Huis van Anna Diender Brunnepe Kampen nazaat Schokkers . Afgebroken rond 1950

Huisje van Anna Diender in Brunnepe Kampen. foto Kamper Stadsarchief.

De grootouders van Anna moesten in 1859 verplicht het eiland Schokland verlaten en namen letterlijk huis en haard mee naar het dorp Brunnepe, waar zij hun woning opnieuw opbouwden. Veel van de vrijwilligers van de Kamper Kogge zijn met hun familiegeschiedenis verbonden aan het ontruimen van het eiland Schokland

Op 24 januari 2025 trapte Wouter Waldus het Kamper Kogge Café af. Wouter was en is als maritiem archeoloog nauw betrokken bij de berging en conservering van de IJsselkogge. Hij heeft zijn ervaringen vastgelegd in het boek ‘De IJsselkogge; hanzeverleden boven water’.
Hij nam ons mee in zijn avonturen rondom de IJsselkogge en gaf zijn ideeën over de bouw van nieuwe replica’s en reconstructies op de Koggewerf.
Wordt het opnieuw een kogge, een aak, een punter of misschien wel een schokker?

Met steun van het Ontmoetingsfonds brengen we niet alleen erfgoed en historie tot leven, maar biedt de vrijdagavond ook een warme toegankelijke plek voor ontmoeten.
Het Kamper Kogge café draagt zo bij aan het verminderen van isolement en eenzaamheid, en creëert een plek waar verhalen gedeeld en herinneringen gemaakt worden.

logo Ontmoetingsfonds gemeente Kampen

Middeleeuwse winter op de Koggewerf

Jan van Werven

De Koggewerf presenteert: de middeleeuwse winter. Met al je zintuigen kun je de sfeer van de Middeleeuwen in je opnemen. En krijg je een indruk van hoe je middeleeuwse voorouders in onze Hanzestad Kampen geleefd hebben.

Deze video werd in december 2025 tijdens de vertellingen gemaakt door Denys Lukoshkin:


In het donker van de winter word je op de Koggewerf hartelijk ontvangen in de sfeervolle Taveerne. Van daaruit bezoek je in kleine groepjes een aantal locaties op de Koggewerf waarbij je een handlantaarn meekrijgt, zodat je zelf verlichting bij je draagt.
Beleef de kou van de winter en de warmte van het vuur in het donker op de werf en het licht van de handlantaarns. Zie de lichtjes schitteren op het donkere Ijsselwater. In het schijnsel van maan of sterren zie je silhouetten van schepen. Op de werf en in ons Brunneper huisje luister je naar de verhalen over het leven in de Middeleeuwen. Proef het warme eten en drinken dat wij je voorschotelen.

Tijdens het programma krijg je op drie verschillende plekken op de Koggewerf iets warms te eten of te drinken.
Winteravonden januari: 14 en 28 januari, aanvang 19.15 uur.
Winteravonden februari: 11 en 25 februari, aanvang 19.15 uur,
Taveerne op de Koggewerf, adres: Havenweg 7, Kampen

  • in het Brunneper huisje….
  • vertellen de kenners…..
  • ….. en in de smidse
  • In het brunneper huisje en de smidse op de Koggewerf komen vertellen en luisteren samen.
    luisteren naar de verhalen


Kosten: € 6,- per persoon. Het aantal deelnemers is beperkt.
Het programma duurt ongeveer anderhalf uur en is geschikt voor volwassenen en kinderen van 13 jaar en ouder.

Dit evenement is mede mogelijk gemaakt door Kampen Partners.

Spanten in model IJsselkogge geplaatst

Gerrit Jan Feenstra


Bericht van de modelbouwers op de Koggewerf: Jan Boerhof en Rob Busser

Een jaar geleden vertelden we over het aanbrengen van de spanten, die stuk voor stuk pas gemaakt worden om aan te sluiten aan de binnenzijde van de huid van het de romp van het scheepsmodel. Deze tijdrovende klus is nu klaar: alle spanten zitten in het schip.

De scheepshuid bestaat uit planken (huidgangen), die overnaads (dakpansgewijs) aan elkaar zijn verbonden met ijzeren naainagels.
De spanten worden met de huid verbonden met houten pennen. Bij de Kamper Kogge hebben deze houten pennen een doorsnede van ongeveer 40 mm.

Bouwen op schaal 1:20
Wij bouwen het model van de IJsselkogge op schaal 1: 20. Dat beteken dat onze pennen een doorsnee hebben van 40 : 20 = 2 mm . En toeval of niet: doodgewone borrelprikkertjes zijn ongeveer 2 mm dik!
Door de huidgangen en spanten boren we gaatjes en verbinden ze met honderden borrelprikkers met een beetje lijm. Daarna wordt elk pennetje, dat door de huid steekt, afgeknipt. Gladschuren: een kind kan de was doen.


Zijstevens
Om aan de voorkant van het schip de krachten van de golven op te vangen, heeft een kogge in het voorschip een stevenbalk, met aan elke kant een zijsteven.
Deze zijstevens worden met inkepingen over vijftien spanten aangebracht.
Dat betekent vijftien inkepingen maken en elke inkeping heeft een andere schuine inkeping. Dus net als bij de spanten betekent dit veel passen en vijlen, want in dit kleine model kan meten niet. We vijlen een stukje, passen de zijsteven, nauwkeurig kijken waar er wat af moet, weer vijlen in de inkeping, weer passen en zo maar stug door.
Heb je vragen, kom gerust langs op de Koggewerf, dan proberen we je antwoord te geven.